Cal Newport’un Dijital Minimalizm kitabını bu yıl içinde edinip okumuştum. Benim yaşımdaki insanların ilgisini kazanacağı bir kitap. Ben internette büyüdüm. Eve bilgisayarın ve internetin geldiği zaman evdeyken Facebook’daki arkadaşlarımla mesajlaşır ve oyun oynardım. iPhone ve Android telefonların çıkmasıyla mesajlaşma uygulamaları hayatımıza girmeye başladı. Ortaokul ve lise zamanında hayatımda hep Whatsapp ve diğer sosyal medya uygulamaları vardı. Bunu anlatmak zor bir şey, çevrimiçi olmak benim konfor alanımdı.
Newport abimiz, elimizde bulunan teknolojik imkanları kullananın biz olmadığını, onların bizi kullandığını iddia ediyor. İddiasını kanıtlayacak kaynak aramanıza gerek yok; insanlar toplu taşımada, arkadaşlarının yanına takılırken ve en komiği seks yaparken bile telefonla bağlı kalma durumundalar.
Newport, bu bağımlılıktan kurtulmak için bağımlı olduğunuz şeylere ara vermeyi, bu süreçte kazandığınız zamanı başka hobi edinmek gibi geliştirici şeylere harcamamızı öneriyor. Bunu çoğu kişiye anlattığımda telefonu, bilgisayarı tamamen kullanmayı bırakmaya teşvik ediyormuş gibi algılandı. İşin özü benim açımdan teknolojik imkanları çoklu amaçlara dağıtmadan, yorucu hale getirmeden kullanmak.
Sosyal medya konusu benim için hep utandırıcı olduğundan, Newport abimin sözlerine güvenerekten Twitter ve Mastodon‘a kendimce ağır kısıtlamalar getirdim. App Store’dan edindiğim şu uygulama ile uygulamaya girememek için sınırlar koydum. Saat 20:00’dan itibaren girebiliyorum mesela. Ondan önce açmaya kalkarsam eğer nefes egzersizi yaptırıp, girip girmemem konusunda bana soru soruyor, eğer girersem de o anki ruh halimin nasıl olduğunu soruyor. Kendimi ifade etmeyi daha çok sevdiğim için görsel tabanlı sosyal medya uygulamalarını diğerlerine göre daha az seviyorum. O yüzden Instagram hesabımı hiç sorgulamadan kapattım.
İlk başta zor oldu. Telefonumu elime alınca el refleksinden dolayı sürekli uygulamaları istemsizce açasım geliyordu mesela. Arkadaş çevremde sosyal medyaya aman aman bağlı insanlar yok o yüzden kaybolmamın veya bir şeylere geç cevap vermeme, bakmama tepki gösteren olmadı. İnternet arkadaşlarımın genelde Instagram hesabı olduğu için onlarla iletişimim tamamen koptu. Ama o yaptığım bir anlık değişiklik yaşam kalitemi bir tık arttırdı diyebilirim. Kitap okumayı çok erteliyordum bu zaman aralıklarında onları okumaya başladım.
Bir ay geçti, telefonumda hiçbir değişiklik yapmamama rağmen telefonumla eskisiyle aynı veya daha fazla zaman geçirdiğimi fark ettim. Eskiden Instagram’da veya Twitter/Mastodon anasayfasında takılırken bu sefer de Youtube/Odysee’de veya Reddit’de kendimi buluyorum. Bunları da engelledim, bu sefer de internette farklı farklı şeyler araştırıp onları okurken buluyorum.
Bu süreçte bana en çok yardımcı olan iki alışkanlık farkındalık(mindfulness) ve okumak/yazmak (günlük tutmak da diyebiliriz). Meditasyon ve günlük tutma, düşüncelerimin ve eylemlerimin daha fazla farkında olmama yardımcı oluyor. Meditasyondan gelen farkındalık, alışkanlık yerine kasıtlı olarak bir şeyleri yapmayı sağlıyor. Yazmak (günlük tutmak) da yaptığım eylemlerin üzerinde düşünmemi ve gerekirse değişiklikler yapmamı sağlıyor. Kafanızdakileri sağlıklı yorumlamak bitmeyen rahatsız edici bir girişimdir ama başarabilirseniz değeceğine inanıyorum.
Sosyal medya sahip olmamanın sizi otomatik olarak dijital minimalist yapmayacağını, aynı şekilde onlara sahip olmanın da teknolojiyi iyi kullanmamanızı engelleyeceğini anlamam bir ayımı aldı. Dijital minimalizm birkaç uygulamadan kurtulmaktan çok daha fazlasıdır; teknolojiyle sağlıklı ilişkiye sahip olmakla ilgilidir.
Bu süreçte dikkat dağınıklığımı kazanmamı sağlayan araçlar:
- Bilgisayarımda
- Unhook, Youtube’da dikkatimi dağıtan etkenleri kaldırıyor.
- Sponsorblock, Youtube videolarındaki sponsor tanıtımları, reklamları otomatik geçiyor.
- One Sec uygulamasının tarayıcı eklentisi de mobildeki ile aynı işi yapıyor.
- iPhone’umda
- Fazla renk içermeyen arka planlar.
- Odaklanma modları, özellikle Rahatsız Etmeyin modu.
- One Sec
- Ekran süresi
- Güzel alışkanlıklar
- Okuma alışkanlığı dikkat sürenizi uzatmaya yardımcı olur.
- Meditasyon dürtülerinizin bilincinde olmanıza yardımcı olur.
- Çeşitli
- Fiziksel alarm sabah kalktığınızda telefonla dalmamanız için çözüm olabilir. İsterseniz satın alabilirsiniz. Ben Nintendo DS’imi alarm olarak kullandım.
- Telefon dışında akıllı saatim de dikkatimi dağıtıyordu. Arada normal saat takıyorum. Akıllı saat takacağım zamanda bildirim gönderme özelliğini kapatıyorum.
- Ajanda ve kalem aklıma gelen şeyleri not almam için biraz yardımcı oldu. Notion ve Obsidian bağımlısı olarak bu alışkanlığı çok devam ettiremedim. Biraz azimli davranıp alışırsanız not ihtiyaçları, planlamalar ve dijital olarak kullandığınız takvimin yerini alabilir.
- Telefonumu arka cebinize veya çantaya koymaya çalışın. Böylece sadece ihtiyacınız olduğunda aklınıza gelecektir.